اقدامات و اعمال بدون دوراندیشی، مشخصه اختلال شخصیت مرزی است.

اگر اختلال شخصیت مرزی (BPD) داشته باشید، ممکن است خود را در تلاش برای مدیریت رفتارهای تکانشی^[۱] بیابید. بواسطه تصمیمات شتابزده برای ورود به تنش و درگیری‌ها، تکانشگری^[۲] می‌تواند باعث آسیب به خودتان و اطرافیان تان شود. علاوه بر تضعیف روابط و افت بهزیستی عمومی شما، در صورتی که رفتارهای تکانشی و بی محابا کنترل نشوند، می‌توانند به بروز خسارت‌های قانونی و مالی منجر شوند.

خوشبختانه، درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند به مهار این رفتارها کمک کنند؛ از جمله روان‌درمانی، تمرین‌ های ذهن آگاهی^[۳] و داروهای پزشکی.

درک تکانشگری

طبق راهنمای تشخیص و آمار اختلالات ذهنی (5-DSM)، رفتارهای تکانشی معیاری برای تشخیص اختلال شخصیت مرزی هستند. تکانشگری عموما به عنوان اقداماتی بدون دوراندیشی تعریف می‌شوند که بدون فکر و تامل، به صورت نابهنگام ابراز و بیان می شوند و به طور غیرضروری مخاطره آمیز هستند و با شرایط و اوضاع و احوال تناسبی ندارند.  پیامدهای تکانشگری نه تنها خوشایند نیست که مضر و نامطلوب است.

افرادی که تکانشی هستند عموما به عنوان اشخاصی عجول، دارای طبیعت تند مزاج و بی پروا، غیرقابل‌پیش‌بینی و یا بی ثبات توصیف می‌شوند. در حقیقت، این بی‌ثباتی است که به بهترین نحو BPD را به عنوان یک اختلال توصیف می‌کند.

افراد مبتلا به اختلال مرزی معمولا از احساس عدم کفایت رنج می‌برند که بازنمود آن در احساسات ناپایدار، رفتارهای ناپایدار و روابط ناپایدار می باشد. آن‌ها برای هر چیز کوچک و کم اهمیتی سریع جبهه گرفته و بحث و جدل راه می اندازند و اغلب نمی‌توانند درک کنند که این احساسات و واکنش ها غیرمنطقی یا افراطی هستند.

از منظر روانشناسی، رفتارهای تکانشی اساسا از لحاظ معیاری و یا احتمال مخاطره آمیزی، نامناسب هستند. فردی با اختلال شخصیت مرزی، احتمال کمتری دارد که پیامدها و عواقب احتمالی را مد نظر قرار دهد و به عنوان وسیله‌ای برای مقابله با این وضعیت‌ها، اغلب به رفتارهای خودآسیبی^[۴] (مانند پرخوری و یا مصرف افراطی مشروبات الکلی) روی می آورد.

با این حال رفتارهای تکانشی به خودی خود، تشخیصی برای اختلال شخصیت مرزی نیستند. تنها زمانی که این کنش و رفتارها بصورت فراگیر، مضر و مانعی بر سر راه توانایی عملکرد عادی افراد باشند، BPD در نظر گرفته می شود.

مثال‌ها

انواع مختلفی از رفتارها وجود دارند که با وجود اختلال شخصیت مرزی می‌توانند بصورت تکانشی در حالت‌های متفاوتی بروز پیدا کنند. با این حال موضوعات، وقایع و رویدادهایی وجود دارند که در میان افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، رایج هستند:

• ابراز احساسات افراطی
• ول خرجی
• عذرخواهی کردن افراطی
• استعفا و ترک کردن ناگهانی یک شغل
• طغیان‌های احساسی مکرر
• رابطه جنسی بی هدف یا مخاطره آمیز
• عضوشدن و ترک مکرر گروه‌ها
• نتیجه‌گیری‌های عجولانه
• دور ریختن اشیا و متعلقات برای "شروع مجدد"
• تلاش مکرر برای شروع بهتر و مسئولانه‌تر
• تغییر یا لغو ناگهانی برنامه‌ها
• عدم توانایی برای شنیدن انتقاد، بدون ابراز توهین و ایجاد رنجش
• عیاشی و زیاده روی در خوردن و آشامیدن مشروبات الکلی
• تهدید به آسیب رساندن به دیگران
• خود آسیبی
• خود زنی و بریدن جوارح بدن
• تخریب اموال
• حاد شدن تقابلات و مجادلات
• خشونت فیزیکی

علت‌ها

هیچ‌کس نمی‌تواند با اطمینان بگوید که چه عواملی باعث ایجاد اختلال شخصیت مرزی و به ویژه، باعث بروز تکانشگری در این اختلال می شود. شواهدی وجود دارد که اختلال مرزی به واسطه اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) - به خصوص اگر این آسیب در دوران کودکی رخ دهد - ایجاد می‌شود.

مطالعاتی در رفتار دوقلوها نشان داده اند که ژنتیک می‌تواند نقشی پر رنگ تر از آنچه که تصور می شد در ابتلا به اختلال شخصیت مرزی ایفا کند. باور بر این است که وجود یک نقص ژنتیکی در کروموزوم ۹ ممکن است با ویژگی‌های BPD از جمله ارث پذیری نسبیِ پرخاشگری تکانشی^[۶]، مرتبط باشد.

جهش‌های ژنتیکی مانند این، ممکن است تولید طبیعی سروتونین و دوپامین و پیام رسان های عصبی مرتبط با حالات روحی (خلق‌وخو) و فرایند درک و شناخت را تغییر دهند. طبق تحقیقات دانشگاه وندربیلت، تکانشگری در مبتلایان BPD نیز ممکن است به شدت با گیرنده های دوپامین در مغز مرتبط باشد.

اگر این گیرنده‌ها آسیب ببینند، به خصوص در لوب پیشانی[۷] مغز یعنی جایی که تصمیمات منطقی اتخاذ می‌شوند، فرد ممکن است توانایی کمتری برای "فکر کردن به جوانب و عواقب احتمالی" قبل از عمل کردن به آنها داشته باشد.

همان گیرنده‌های معیوب ممکن است توضیح دهنده این موضوع باشند که چرا افراد مبتلا به اختلال مرزی اغلب احساس پوچی و از خود بیزاری ناشی از افسردگی دارند. بدون وجود ابزار دریافت و انتقال موثرِ سیگنال‌های دوپامین، فرد توانایی کمتری برای کنترل نفس (خودلگامی) و یا حفظ و تقویت احساس سلامت و بهزیسیتی احساس و روان دارد.

تشخیص

هیچ آزمونی به تنهایی نمی‌تواند تایید کند که رفتارهای تکانشی شما ناشی از BPD و یا شرایط دیگری است. اگر مشکوک به اختلال شخصیت مرزی باشید، پزشک یک معاینه روانشناختی انجام می‌دهد تا مشخص کند که آیا علایم شما با نشانه‌های اختلال مرزی، که در "راهنمای تشخیص آماری اختلالات روحی، ویرایش پنجم" - مرجع متخصصان بهداشت و درمان برای بررسی در هنگام تشخیص اختلالات -  نشان‌داده شده‌ است، تطابق دارد یا خیر.

برای رسیدن به این تشخیص نهایی، یک فرد باید دو معیار تشخیصی اصلی را برای این اختلال داشته باشد:

۱. نقص عملکرد شخصیت^[۸]، چه از لحاظ خویشتن شناسی ضعیف و خودانتقادی و یا عدم ثبات در اهداف، آرمان‌ها، ارزش‌ها یا برنامه‌های شغلی

۲. نقص عملکرد بین فردی^[۹]، چه از نظر فقدان همدلی (به دلیل نگرش‌های منفی و حساسیت بالا) یا عدم توانایی در حفظ دوستی (به دلیل بدگمانی، خودشیفتگی، یا ترس از رها شدن)

هر دوی این معیارها باید وجود داشته باشند تا بعنوان اختلال مرزی تشخیص داده شود. این یک فرآیند پیچیده است که در مورد فردی که مستعد تشخیص اشتباه است، نیازمند تخصص روانشناسی بالینی می باشد. برای پرهیز از تشخیص اشتباه، تمامی موارد احتمالی دیگر (هم روانی و هم جسمانی) باید بررسی و در نظرگرفته شوند.

تشخیص افتراقی

رفتارهای تکانشی منحصر به اختلال شخصیت مرزی نیستند. می توانند مرتبط با شیدائی دو قطبی[۱۰] (اغلب به دنبال خود بزرگ‌ بینی^[۱۱] و پرش افکار^[۱۲]) نیز باشند. در طول یک دوره حاد شیدایی[۱۳]، فرد اغلب پیشاپیش به عواقب اقداماتش فکر و توجه نمی کند. ول‌خرجی و رفتارهای لجام گسیخته جنسی دو نمونه رایج از تکانشگری مربوط به اختلال دوقطبی[۱۴] (BD) هستند.

اختلال کم‌ توجهی-بیش‌ فعالی[۱۵] (ADHD) نیز می‌تواند با تکانشگری همراه باشد. این رفتار که به عنوان اختلال بیش‌فعالی تکانشی[۱۶] شناخته می‌شود، با عدم توانایی کودک برای آرام ماندن یا ناتوانی در کنترل رفتار نامناسب، برانگیخته می‌شود. این فقدان کنترل است که همراه با تغییر مداوم کانون توجه، تکانشگری را تحریک و برانگیخته می‌کند.

یک فرایند مشابه نیز در اختلالات مربوط به سومصرف مواد[۱۷] رخ می‌دهد، اگرچه که این تکانش به طور معمول تحت نفوذ مواد مخدر، میل شدید به مصرف (خماری)، یا زمانی که افراد مجدانه در پی تهیه مواد مخدر هستند، بروز داده می‌شود.

همچنین اختلال شخصیت ضد اجتماعی^[۱۸] (ASPD) نیز ارتباط نزدیکی با اختلال شخصیت مرزی دارد، اما با این تفاوت که در ASPD یک بی‌توجهی و عدم اعتنای فراگیر و سرسختانه نسبت به اخلاقیات، هنجارهای اجتماعی و حقوق و احساسات دیگران وجود دارد.

عوامل جسمانی مسبب بروز تکانشگری ممکن است شامل یک آسیب مغزی[۱۹] اکتسابی و یا یک بیماری عصبی مانند بیماری آلزایمر[۲۰] یا بیماری هانینگتون[۲۱] باشد.

درمان

هرچند رفتارهای تکانشی می‌توانند جدی،‌ ناخوشایند و فراگیر باشند، اما با درمان مناسب این عوارض اغلب می‌توانند با موفقیت مدیریت شوند. بسیاری از معالجات اختلال شخصیت مرزی دارای مؤلفه‌هایی هستند که به طور خاص تکانشگری را هدف قرار می‌دهند.

رفتار درمانی دیالکتیکی[۲۲] (DBT) بر روی ایجاد مهارت‌هایی تمرکز می‌کند که رفتارهای تکانشی شما را کاهش داده و توانایی شما را برای تامل و تفکر قبل از اقدام به عمل، افزایش می‌دهد. با استفاده از سازوکارهای مقابله برای مدیریت احساسات شدید، فرد مبتلا به اختلال مرزی آمادگی بهتری برای رویارویی با اوضاع و شرایط، بدون ورود به جدال و درگیری را دارد.

ذهن آگاهی[۲۳] مهارتی است که در روان درمانی دیالیکتی آموزش داده می‌شود و به شما کمک می‌کند که در لحظه بمانید و کمی مکث کنید. این امر می‌تواند به شما کمک کند تا بیشتر از اقدامات خود آگاه باشید و پیامدهای احتمالی را بررسی کنید. تمرین‌کردن این راهکار می‌تواند به شما کمک کند زمان مورد نیاز برای تعمق و فکر کردن درباره گزینه‌ و انتخاب‌های خود را داشته باشید و به شما این قدرت را می‌دهد که تصمیمات منطقی تری در مورد نحوه واکنش به وقایع پیرامون خود بگیرید. مراقبه ذهن‌آگاهی، شیوه درمانی است که اغلب در راستای کمک به این مدل آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

داروهایی مثل بازدارنده‌های بازجذب سروتونین[۲۴] (SSRIs) گاهی با ترکیب دوزهای پایین داروهای ضدروان‌پریشی[۲۵] می تواند کمک کننده باشد. این تجویز به خصوص اگر رفتار شما غیرمتعارف و افراطی است و می تواند خطری برای سلامت خود یا اطرافیان‌تان ایجاد کند، مناسب است.

تعدادی از داروها وجود دارند که به طور خاص رفتارهای تکانشی را درمان می‌کنند. یکی از داروهای ضد روان‌ پریشی، Abilify (آریپیپرازول)^[۲۶] است که دیده شده مشکلات بین فردی و تکانشگری را کاهش می‌دهد. در میان داروهای تثبیت کننده خلق و خوی[۲۷]، Lamictal (لاموتریژین)^[۲۸] ممکن است به کاهش تکانشگری و عصبانیت کمک کند و Topamax (توپیرامات)^[۲۹] می تواند تکانشگری، عصبانیت و اضطراب را بهبود بخشد.

مصرف داروها زمانی بهترین تاثیر را خواهند داشت که در طول پروسه روان‌درمانی[۳۰] (با یک درمانگر متخصص در اختلال شخصیت مرزی)، استفاده ‌شوند. 

[۱] Impulsive Behaviors
[۲] Impulsivity 
[۳] Mindfulness Training
[۴] Self-harm
[۵] Compulsion
[۶] Partial inheritability of impulsive aggression
[۷] Frontal lobe of the brain
[۸] An impairment of personality functioning
[۹] An impairment of interpersonal functioning
[۱۰] Bipolar mania
[۱۱] Grandiosity
[۱۲] Flight of ideas
[۱۳] Acute manic episode 
[۱۴] Bipolar disorder (BD)
[۱۵] Attention-deficit hyperactivity disorder
[۱۶] Hyperactive-impulsive ADHD
[۱۷] Substance abuse disorders
[۱۸] Antisocial personality disorder
[۱۹] Brain injury
[۲۰] Alzheimer's disease
[۲۱] Huntington's disease
[۲۲] Dialectical behavior therapy (DBT)
[۲۳] Mindfulness
[۲۴] Selective serotonin reuptake inhibitor (SSRI)
[۲۵] Antipsychotic
[۲۶] Aripiprazole
[۲۷] Mood stabilizers
[۲۸] Lamotrigine
[۲۹] Topiramate
[۳۰] Psychotherapy