اختلال شخصیت مرزی[۱] (BPD) یک وضعیت روحی روانی جدی است که با حالت‌ها و احساسات، روابط و رفتارهای ناپایدار مشخص می‌شود. این بیماری یکی از اختلالات شخصیتی است که توسط انجمن روان‌پزشکی آمریکا[۲] به رسمیت شناخته شده است. اختلالات شخصیت، حالت های روانی هستند که در سنین بلوغ و یا اوایل دوران بزرگسالی آغاز می‌شوند و در طول سال‌ها ادامه پیدا می‌کنند و اگر بدون درمان بمانند می‌توانند منجر به درد و رنج زیادی شوند. خوشبختانه درمان هایی که برای BPD در نظر گرفته شده‌ است، می‌تواند به طور قابل‌ توجهی موثر باشد.

علائم بیماری:

اختلال شخصیت مرزی اغلب می‌تواند مانعی برای توانایی های شما جهت لذت بردن از زندگی یا تحقق موفقیت در روابط، کار و یا دوران تحصیل باشد. این اختلال با مشکلات خاص و معنی‌داری در روابط بین فردی، خویشتن شناسی[۳]، احساسات، رفتارها و تفکر مرتبط است. از جمله:

  • روابط: افراد دارای اختلال شخصیت مرزی گرایشی به سمت روابط جنجالی با دوستان، خانواده و عزیزان خود دارند که وجه مشخصه  آنها تعارض ها، بحث و جدل و جدایی است. همچنین BPD با حساسیتی قوی نسبت به طرد شدن، همراه می باشد که شامل ترس شدید از رها شدن توسط عزیزان و تلاش برای اجتناب از طرد واقعی یا خیالی است. این امر معمولا منجر به مشکل شدن اعتماد کردن به دیگران می‌ شود و ممکن است موجب ایجاد تنش های قابل‌ توجهی در روابط بین فردی گردد.

  • خویشتن شناسی: افراد دارای BPD مشکلاتی در رابطه با پایایی و ثبات در درک و تفسیر شخصیت و هویت خود دارند. آن‌ها نوسان های فکری بسیاری را در مورد این که  چه حسی درباره خود دارند، بیان می‌کنند. یک لحظه ممکن است احساس خوبی نسبت به خودشان داشته باشند، اما بعد ممکن است احساس کنند که بد یا حتی شرور هستند.

  • احساسات: ناپایداری عاطفی یکی از ویژگی‌های اصلی BPD است. افراد داری اختلال شخصیت مرزی ممکن است بگویند که حس می‌کنند  با توجه به بروز تغییرات بسیار سریع در خُلق و خوی خود، در یک ترن هوایی احساسی قرار دارند (برای مثال، تغییر از احساس خوب به حس غمگینی یا افسردگی در عرض چند دقیقه). این تغییرات روحی و خُلقی ممکن است از چند دقیقه تا چند روز ادامه داشته باشند و اغلب نیز شدید هستند. احساس عصبانیت، اضطراب و پوچی بی‌ حد و حصر هم معمول است.

  • رفتارها: اختلال شخصیت مرزی با تمایل به درگیر شدن در رفتارهای تکانشی و بی محابا و پرخطر، مانند خرید کردن افراطی و بی هدف، مصرف بیش از حد الکل و یا مواد مخدر، بی بند و باری جنسی یا پرخوری مرتبط است. همچنین افراد دارای BPD بیشتر از دیگران متمایل به انجام رفتارهای خود آسیبی مانند بریدن یا سوزاندن بدن و تلاش برای خودکشی هستند.

  • تغییرات مربوط به استرس، در تفکر: این افراد تحت شرایط استرس زا ممکن است تغییراتی در ادراکات خویش تجربه کنند. از جمله بدگمانی و افکار بدبینانه شدید یا به اصطلاح پارانویایی (برای مثال، افکاری که دیگران ممکن است در تلاش برای آسیب رساندن به آن‌ها باشند)، یا تجربه حالت گسستگی[۴] (احساس گیجی، کرختی یا جدا بودن از بدن) داشته باشند.

علل بیماری:

مانند بیشتر اختلالات روانشناسی، علت اختلال شخصیت مرزی بصورت دقیق مشخص نیست. با این حال، تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد ترکیبی از عوامل طبیعی (زیست‌شناسی و ژنتیک) و پرورشی (محیط) در ایجاد آن نقش دارند.عوامل موثر که ممکن است مستعد بودن افراد در ابتلا به این اختلال را افزایش دهند عبارتند از:

  • تجربیات منفی: تحقیقات نشان داده‌اند که بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، مورد آزار و اذیت یا سوءاستفاده قرار گرفتن در دوران کودکی، ضربه روحی، یا بی‌توجهی را تجربه کرده‌اند و یا از سرپرستان خود در سنین پایین جدا شده‌اند. با این حال، این بدین معنا نیست که همه افراد دارای اختلال شخصیت مرزی، یکی از این تجربیات دوران کودکی را داشته اند و برعکس، بسیاری از افرادی که این تجربیات را داشته اند، دارای BPD نیستند.

  • ساختار مغز: همچنین شواهدی از تفاوت در ساختار و عملکرد مغز افراد مبتلا به اختلال مرزی، به ویژه در بخش‌هایی از مغز وجود دارد که بر کنترل رفتارهای تکانشی و فرامین احساسی تاثیر می‌گذارد. با این حال هنوز مشخص نیست که آیا این تفاوت‌ها ناشی از اختلال شخصیت مرزی هستند یا بخشی از علت آن اند.

  • سابقه خانوادگی: همچنین داشتن یک والد یا خواهر و برادری با اختلال مرزی، به این معنی است که ممکن است بیشتر مستعد دچار شدن به آن باشید.

به یاد داشته باشید که یک عامل زمینه ساز به معنای علت بروز این اختلال نیست. فقط به این دلیل که شما عوامل زمینه ساز را دارید، به این معنا نیست که دچار اختلال شخصیت مرزی خواهید شد و همچنین بسیاری از افرادی که این عوامل زمینه ساز را ندارند ممکن است به BPD مبتلا شوند.

درمان بیماری:

اگرچه پیش از این، متخصصان بر این باور بودند که احتمال کمی وجود دارد که اختلال شخصیت مرزی به درمان پاسخ دهد، ولی اکنون تحقیقات نشان داده‌ است که BPD بسیار قابل‌ درمان است. کمک گرفتن از یک متخصص سلامت اعصاب و روان بسیار مهم است چون با درمان سازگار و پایدار، شما می‌توانید کیفیت بهتری از زندگی با بروز عوارض کمتری را تجربه کنید. از آنجا که اختلال شخصیت مرزی با رفتارهای پرخطر، خود آسیبی و خودکشی مرتبط است، درمان می‌تواند به مهار این رفتارها نیز کمک کند. از این رو بهتر است فردی را پیدا کنید که درباره اختلال شخصیت مرزی تخصص دارد، زیرا به درمان‌های هدف مند برای این عارضه نیاز خواهید داشت. اگر درمان صحیحی را انجام ندهید، ممکن است به اندازه کافی موثر نباشد.

گزینه‌های درمانی عبارتند از:

  • روان‌درمانی: این روش یک درمان استاندارد برای اختلال شخصیت مرزی است. مثال‌هایی از روان‌درمانی که مخصوص BPD هستند عبارتند از: رفتار درمانی دیالکتیکی[۵] (DBT) و رفتار درمانی شناختی[۶] (CBT). روش‌های روان‌درمانی می‌تواند با حضور خانواده، دوستان و یا مراقبان شما باشد.

  • دارو: متخصص سلامت اعصاب و روان شما همچنین می تواند داروهایی را توصیه ‌کند تا به درمان علائم مشخصی مثل افسردگی و یا نوسانات روحی کمک کند.

  • درمان‌های دیگر: در مواقع بحرانی ممکن است بستری شدن درمراکز درمانی و یا درمان‌های متمرکز و جدی تری نیز لازم باشد.

علایم اختلال شخصیت مرزی می‌توانند بر گستره های مختلف زندگی، از جمله کار، مدرسه، روابط، وضعیت حقوقی وقانونی و سلامت جسمی تاثیر بگذارند و به همین دلیل است که درمان آن بسیار ضروری و حیاتی است. با وجود موانعی که اختلال شخصیت مرزی می‌تواند موجب آن شود، بسیاری از افراد مبتلا به آن هنگامی که برنامه درمانی مداومی را رعایت می کنند، به زندگی عادی خود باز می گردند.

چه زمانی کمک بگیرید

اگر فکر می‌کنید که شما یا یکی از نزدیکان‌تان ممکن است از اختلال شخصیت مرزی رنج ببرید، ضروری است که به دنبال کمک یک متخصص سلامت اعصاب و روان دارای مجوز، مانند مشاور سلامت اعصاب و روان، مددکار اجتماعی، روان‌شناس و یا روان‌پزشک باشید. مهم است به یاد داشته باشید که بسیاری از علائم اختلال شخصیت مرزی، نشانه‌ها وعلائمی هستند که هر فرد عادی ممکن است در طول زمان تجربه ‌کند. همچنین، برخی از نشانه‌های آن با دیگر اختلالات روحی و بیماری‌های جسمی همپوشانی و شباهت دارند. تنها یک متخصص معتبر داری مجوز می‌تواند اختلال شخصیت مرزی را تشخیص دهد.

راهنمای بررسی اختلال شخصیت مرزی

راهنمای قابل چاپ ما را که به شما در پرسیدن سوالات درست و مناسب در ملاقات بعدی با پزشکتان کمک میکند، دریافت کنید. 

 

خبر خوب این است که وقتی این اختلال تشخیص داده شود، امید بهبودی وجود دارد. درمانگر یا پزشک شما می‌تواند به تعیین یک برنامه عملی کمک کند که می‌تواند شامل روان‌درمانی، دارو و یا درمان‌های دیگر باشد. تحقیقات نشان داده‌ است که با یک درمان پایدار و مناسب، علائم اختلال شخصیت مرزی می تواند به طور قابل‌ توجهی کاهش یابد. برخی از افرادی که زمانی مبتلا به اختلال شخصیت مرزی تشخیص داده شده بودند، دیگر معیارهای اختلال را در طول درمان و با گذر زمان بروز ندادند.

[۱] Borderline Personality Disorder
[۲] American Psychiatric Association
[۳] self-image
[۴] dissociation
[۵] dialectical behavior therapy
[۶] cognitive behavioral therapy