بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (BPD)، احساس شرم شدید و مزمن را تجربه می‌کنند. احساس شرم یکی از هیجانات خود آگاهانه همراه با احساساتی چون بی‌ارزشی، خود تحقیری و یا خود بیزاری می باشد. این موضوع می تواند تا حدی توضیح‌دهنده میزان بالای رفتارهای خودآسیبی و خودکشی در افرادی دارای اختلال مرزی باشد.

شرم چیست؟

ما همیشه از این کلمه استفاده می‌کنیم، اما دقیقا شرم چیست؟  شرم به عنوان یکی از هیجانات خود آگاهانه در نظر گرفته می‌شود؛ احساسی نسبت به خودمان یا رفتارمان، که اغلب وابسته به قضاوت و نظرات دیگران است. دیگر هیجانات خود آگاهانه شامل: حس‌های خجالت، غرور و گناه می شوند.

تفاوت بین این احساسات به روش‌های مختلف به تصویر کشیده شده‌اند. یک راه برای درک کردن این تفاوت ها این است که بدانیم شرم از خجالت و گناه متفاوت است؛ زیرا ما این دو احساس را در رابطه با رفتار خود تجربه می‌کنیم، در حالی که شرم احساسی است که به طور مستقیم به حس ما نسبت به شخص خودمان مربوط می‌شود. برای درک این تمایز، اجازه دهید از نمونه‌ای از یک رفتار تکانشی استفاده ‌کنیم که به برخی از مبتلایان اختلال مرزی که با مشکل بلندکردن اجناس از مغازه‌ها دست به گریبانند،‌ می پردازد.

تصور کنید که در اثر انگیزه ای ناگهانی، چیزی را از داخل یک فروشگاه بدون اجازه بر می‌دارید و بدون پرداخت هزینه، آن را از فروشگاه خارج می کنید. حتی اگر کسی در مورد بلندکردن اجناس از مغازه چیزی متوجه نشود، ممکن است احساس گناه کنید؛ احساس اینکه کاری را که انجام داده‌اید غلط است. اگر کسی در مورد رفتار شما مطلع شود، ممکن است خجالت را تجربه کنید؛ احساسی در ارتباط با اطلاع دیگران از نقض و عدم رعایت هنجارهای اجتماعی توسط شما.

از طرف دیگر، شرم احساسی است که فکر می کنید خود شما بد یا تحقیرآمیز هستید و لزوما در مورد رفتار و یا رویداد خاصی نیست، بلکه احساس یک فرد بی کفایت و نالایق بودن است. شما ممکن است بعد از بلندکردن اجناس از مغازه‌ها احساس شرمندگی بکنید؛ حسی از شرمساری همراه با نکوهش‌های دیگر.

اختلال شخصیت مرزی و شرمساری

بسیاری از افراد دارای اختلال مرزی، صرف‌نظر از نوع رفتارشان، با پیشامد فراگیر و مزمن حس شرم روبرو هستند. درواقع تحقیقات نشان می‌دهند که وقوع احساس شرمساری می تواند BPD را از اختلالات دیگر متمایز کند. در یک مطالعه، در میان زنان دارای اختلال مرزی تمایل به بروز شرمساری بیش از زنان سالم و یا زنان مبتلا به جمع‌هراسی^[۱] گزارش شده لست. جمع هراسی، یک اختلال اضطراب پیرامون ترس از قرارگرفتن در موقعیت‌های اجتماعی و ارزیابی توسط دیگران می باشد.

زنانی که همزمان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی و اختلال استرس بعد از صانحه^[۲] (PTSD) می باشند، از زنانی که فقط مبتلا به اختلال مرزی هستند، مستعد بروز احساس شرمندگی بیشتری نیستند. این نشان می‌دهد که تمایل به بروز شرمساری ممکن است بدون ارتباط با همزمانی وقوع با علائم ناشی از آسیب و ضربه‌های روحی، بطور خاص به اختلال شخصیت مرزی مربوط باشد

رابطه بین شرم، خود آسیبی و خودکشی

در امتداد تحقیقات در حال گسترش که ارتباط بین اختلال شخصیت مرزی و شرمساری را نشان می‌دهد، تعدادی از متخصصان ارتباط بین شرم و خود آسیبی تعمدی و تلاش‌های خودکشی را مطرح کرده اند.

نشان داده شده‌است که شرمساری خود-گزارش‌شده، با تهدیدات خودکشی پیشین و افکار خودکشی در گذشته و اکنون، در ارتباط است. هم چنین شرمساری ممکن است مقدمه ای برای خودآسیبی عمدی باشد. به عنوان مثال، یک مطالعه نشان داده است که زنان دارای BPD که هنگام صحبت در مورد رفتارهای خودآسیبیِ خود، احساس شرمندگی بیشتری داشتند، در آینده به احتمال زیاد باز مرتکب خودآسیبی می شدند.

کاستن از احساس شرمساری

با وجود رنج عاطفی ناشی از احساس شرم در افراد مبتلا به اختلال مرزی، تنها تعداد معدودی از متخصصان تلاش کرده‌اند تا درمان هایی را بیایند تا به طور مستقیم احساسات شرمساری را کاهش دهند. با این حال، برخی مطالعات اولیه نشان داده‌اند که مهارت "عمل مخالف" در رفتار درمانی دیالکتیکی ممکن است به کاهش شرمندگی در مورد وقایع خاص کمک کند.

متاسفانه افرادی که سطح بالایی از شرم را احساس می‌کنند، همچنین ممکن است از ترس قضاوت دیگران برای پنهان کردن شرمندگی خود انگیزه داشته باشند. اما این رازداری می تواند مانع درمان مناسب باشد. اگر درمانگر شما نداند که شما احساس شرمندگی می‌کنید، برای وی سخت خواهد بود که مداخله درمانی انجام دهد.

[۱] Social phobia
[۲] Posttraumatic Stress Disorder