تفکر دو قطبی[۱]، که به اسم "تفکر سیاه یا سفید" نیز شناخته میشود، نشانهای از بسیاری از بیماریهای روحی-روانی و اختلالات شخصیتی از جمله اختلال شخصیت مرزی (BPD) است. تفکر دوقطبی به مشکلات بین فردی و بیثباتی احساسی و رفتاری، دامن می زند.
ویژگیهای تفکر دوقطبی
بسیاری از مردم برخی اوقات تفکر دوقطبی (دو بعدی) را تجربه میکنند، اما این موضوع زمانی که استنتاجها و برداشتهایهای نامتعادل در مورد خودتان یا دیگران و یا در ارتباط با پیشامدها و رویدادها، با مواردی چون ثبات عاطفی، روابط و تصمیمگیریها تداخل پیدا می کنند، میتواند مشکلساز باشد. اگر بیشتر افکارتان به سیاه یا سفید، خوب یا بد، و همه یا هیچ تقسیم می شوند، پس این امکان وجود دارد که شما زمینه و گرایش قوی نسبت به تفکر دوقطبی داشته باشید.
این تفکر نامعتدل میتواند منجر به واکنشهای افراطی و یا عکسالعملهای احساسی جدی شود و اگر شما در پاسخ به احساسات برانگیخته، زمینه تکانشگری و گرایش به بروز رفتارهای تکانشی[۱] دارید، ممکن است عواقب جدی و مهمی در پی داشته باشد. فارغ از اینکه این تفکر باعث قطع یک رابطه یا ضعف در عملکرد کاری و یا مشکلات دیگری شود، بهرحال تفکر دوقطبی میتواند بر کیفیت زندگی شما تاثیر بگذارد.
تفکر دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی وضعیتی است که زندگی با آن چالش برانگیز است. تشخیص اختلال مرزی اغلب دشوار است، زیرا هرجند افراد مبتلا به آن ممکن است درگیر نوسانات روحی شدید و رفتارهای نابهنجار باشند، اما به طور کلی نمیتوانند خود را دارای مشکل ببینند، و در عوض به دیگران به عنوان مشکل نگاه میکنند. در مورد افراد دارای BPD نسبت به افرادی که اختلال مرزی ندارند، احتمال بیشتری وجود دارد که تفکرات دو قطبی را از خود بروز دهند.
مثالهایی از تفکر دوقطبی
تفکر دوقطبی میتواند باعث ایجاد تضاد و آشفتگی شود و حس آرامش درونیتان و نیز رفتار مسالمت آمیز بین شما و دیگران را مختل می کند. اگر اختلال شخصیت مرزی دارید، ممکن است درگیر تفکر دوقطبی باشید بدون اینکه حتی متوجه آن شده باشید.
به عنوان مثال، ممکن است به دفعات بین دیدن خود به عنوان یک فرد بسیار موفق یا یک فرد کاملا شکست خورده، براساس تعریف و یا انتقاد دیگران مردد شده باشید.
فردی با تفکر دوقطبی ممکن است با یک همکار جدید در محل کار آشنا شود. فرضا در ابتدا برداشت اولیه نسبت به این فرد جدید به عنوان یک همکار فوقالعاده، عالی و بهتر از هر همکار یا دوست دیگری که تاکنون می شناخته است، بوده است. افرادی با تفکر دوقطبی تمایل دارند که موارد دلخواه و برگزیده خود را داشته باشند و بر این باورند که همه چیز درباره فرد یا موضوع دلخواهشان بر موارد دیگر رجحان و برتری دارد. با این حال، همانطور که زمان می گذرد، فردِ دارای تفکر دوقطبی ممکن است ناگهان به یک دیدگاه افراطی متضاد با قبل، تغییر عقیده دهد. و اگر جایی از طرف این همکار نادیده گرفته شود و یا اگر این همکار به شیوهای او را مایوس نماید، ممکن است حس احترام خود را نسبت به او از دست داده و یا حتی از این همکار مورد علاقهی سابق متنفر شود؛ یعنی نمیتواند روابطی جدای از "عشق" یا "تنفر" را حفظ کرده و پیش ببرد. این امر میتواند به آسانی منتهی به بازیچه شدن توسط کسانی شود که به عنوان "فرد خوب و شایسته" دیده می شوند و یا می تواند به طور ناگهانی و غیرمنتظره منجر به قطع مراودات و دوستیها و روابط رمانتیک گردد.
در برخی موارد، تفکر دوقطبی میتواند منتج به مشکلات مالی شود. خریدهای بی ملاحظه و تکانشی و فقدان تخمین و برآوردِ متعادل و متوازن در کار و در زندگی شخصی فرد، میتواند عواقب جدی داشته باشد.
درمان تفکر دوقطبی
تفکر دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی میتوانند بسیار مضر باشند و شما را از یک زندگی غنی و بی نقص باز دارند. برای هر دوی این وضعیتها درمانهایی وجود دارند. اگر علائم و نشانههایی دال بر این حالتها دارید، توصیه میشود که به دنبال یک متخصص اعصاب و روان که در درمان اختلال شخصیت مرزی آموزشدیده و تخصص و تجربه دارد باشید.
در طی جلسات درمان، درمانگر و یا روانشناس شما ممکن است از شما بخواهند در مورد مثالهایی از امور روزمره تان صحبت کنید و درباره دیدگاههای فکری مختلف بحث کنید. اگر شما اغلب به صورت نامعتدل (افراطی و تفریطی) فکر میکنید، درمانگر میتواند به شما کمک کند تا حد متوسط و میانی را تشخیص دهید و روش تفکری جدید و متعادلتری را به شما عرضه میکند. همانطور که پیش میروید، یاد میگیرید که قبل از اینکه به تصورات و افکار خود اجازه دهید شما را ناراحت کنند، با پرسیدن سوالات زیر بر روی پنداشت و مفروضات خود تامل و تفکر کنید:
با برداشتن یک قدم به عقب، میتوانید مهارتهای لازم برای شکلدهی یک قوه ادارک واقع گرایانهتر نسبت به روابط و مراودات و محیط اطراف خود به دست آورید.
همچنین اگر شما تشخیص می دهید که گرایش به تفکر دوقطبی دارید، مهم است که از عمل کردن بر اساس افکار نامعتدل و یا تصمیمگیری ناگهانی اجتناب کنید. در این گونه مواقع می توانید جزئیات را یادداشت کنید و یا با یک دوست مورد اعتماد یا یک درمانگر در این باره صحبت کنید. این امور میتوانند به شما فرصت دهند تا تصمیمات خود را بسنجید و قبل از اینکه اقدامی انجام دهید که باعث آسیب به روابط یا مسائل مالی شما شود، با یک منبع بی طرف مشورت و از وی بازخورد بگیرید.
[۱] Dichotomous Thinking - Splitting
